Δεν θα ήταν απαραίτητο κάποιος να έχει παρακολουθήσει την ουσιαστική συζήτηση επί του νομοσχεδίου, ώστε να συμφωνήσει ότι είναι αναγκαία η λήψη μέτρων προστασίας από απειλές που μπορεί να εκδηλωθούν κατά της ασφάλειας ή της δημόσιας τάξης της χώρας, από εξωτερικούς παράγοντες, που κατάφεραν να παρεισφρήσουν με το πρόσχημα κάποιας ξένης επένδυσης.
Με απλά λόγια, ο κίνδυνος είναι να επιχειρηθεί μέσα από κάποιο επενδυτικό όχημα η διασάλευση μίας ζωτικής λειτουργίας του κράτους, με οικονομικές και κοινωνικές προεκτάσεις.
Η Ευρώπη διείδε τον κίνδυνο και διαμόρφωσε ένα ρυθμιστικό πλαίσιο για την προστασία της από τέτοιες απειλές, και καλεί τα μέλη της να εναρμονιστούν με αυτό, όπως κάνει και το συζητούμενο, καθιερώνοντας έναν εθνικό μηχανισμό για τον έλεγχο των άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ελλάδα.
Εισαγωγικά, το ν/σ καθορίζει το πεδίο εφαρμογής. Άμεσες ξένες επενδύσεις που εμπίπτουν σε αυτό είναι εκείνες που πραγματοποιούνται από φυσικό ή νομικό πρόσωπο που προέρχεται από τρίτη χώρα ή από κράτος μέλος της ΕΕ, εφόσον ελέγχεται, άμεσα ή έμμεσα, από φυσικό ή νομικό πρόσωπο που προέρχεται από τρίτη χώρα ή από κρατική αρχή ή κυβέρνηση τρίτης χώρας, ή από τις ένοπλες δυνάμεις της, μέσω ιδιοκτησιακής σχέσης ή σημαντικής χρηματοδότησης.
Στη συνέχεια, διακρίνει τις ξένες αυτές επενδύσεις σε δύο κατηγορίες, αναλόγως του αν απευθύνονται σε ευαίσθητους ή ιδιαίτερα ευαίσθητους τομείς και θέτει τα ανάλογα κριτήρια.
- Στην πρώτη κατηγορία, η άμεση ξένη επένδυση ελέγχεται όταν αφορά σε υποδομές, περιουσιακά στοιχεία, αγαθά ή υπηρεσίες που είναι απαραίτητα στους τομείς: της ενέργειας, των μεταφορών ή της ψηφιακής υποδομής και η συμμετοχή στην επιχείρηση-στόχο ανέρχεται σε ποσοστό 25% τουλάχιστον και σε περίπτωση αύξησης της συμμετοχής σε ποσοστό 30%, 40%, 50% και 75%.
- Στη δεύτερη, όταν πρόκειται για ιδιαίτερα ευαίσθητους τομείς, η επένδυση ελέγχεται όταν το ποσοστό συμμετοχής στην εταιρεία-στόχο ανέρχεται σε 10% τουλάχιστον και η δραστηριότητα της εταιρείας-στόχου αφορά σε υποδομές, περιουσιακά στοιχεία, τεχνολογίες, αγαθά, ή υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένης της έρευνας και ανάπτυξης, στους τομείς: της άμυνας και εθνικής ασφάλειας, της κυβερνοασφάλειας, της τεχνητής νοημοσύνης, σε λιμενικές και κρίσιμες υποθαλάσσιες υποδομές, σε τουριστικές εγκαταστάσεις σε παραμεθόριες περιοχές. Ενώ ελέγχεται, σε περίπτωση αύξησης της συμμετοχής στην εταιρεία-στόχο σε ποσοστό 20%, 25%, 30%, 40%, 50%, 60%, 70%, 75%.
Το άρθρο 5 ορίζει τα όργανα του μηχανισμού ελέγχου, που είναι: η Δ.Ε.Ε.Α.Ξ.Ε., (Διυπουργική Επιτροπή Ελέγχου Άμεσων Ξένων Επενδύσεων) και ο Υπουργός Εξωτερικών. Χρέη γραμματείας ασκεί η Β1 Διεύθυνση του Υπουργείου Εξωτερικών, η οποία λειτουργεί και ως συντονιστής των διαδικασιών.
Προκειμένου να διευκολυνθεί ο έλεγχος, θεσπίζεται η υποχρέωση υποβολής από τον ξένο επενδυτή των απαιτούμενων δικαιολογητικών, ενώ, ορίζεται και η προβλεπόμενη διαδικασία ελέγχου και λήψης απόφασης από τον Υπουργό Εξωτερικών, για την έγκριση ή την απαγόρευση, την αναστροφή, καθώς και για την επιβολή συγκεκριμένων όρων ή μέτρων, κατόπιν εισήγησης της διυπουργικής επιτροπής.
Περαιτέρω, παρέχεται η δυνατότητα στην υπηρεσία για αυτεπάγγελτο έλεγχο, στην περίπτωση που ο επενδυτής δεν ακολουθήσει την οφειλόμενη διαδικασία, οπότε ενεργοποιείται και το πλαίσιο των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων.
Στα επόμενα κεφάλαια:
- καθορίζεται ο τρόπος παρακολούθησης της εφαρμογής των μέτρων, καθώς και της εφαρμογής του μηχανισμού συνεργασίας με αρμόδια υπουργεία και αρχές.
- προβλέπεται η κατ’ έτος υποβολή έκθεσης από την ίδια υπηρεσία προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για τις άμεσες ξένες επενδύσεις στην ελληνική επικράτεια.
- προσδιορίζονται οι συνέπειες της απαγόρευσης, αναστροφής ή επιβολής συγκεκριμένων όρων ή μέτρων μετριασμού για την υλοποίηση άμεσης ξένης επένδυσης, που επιβάλλονται με υπουργική απόφαση, καθώς και τα αποτελέσματα της μη συμμόρφωσης (αυτοδίκαιη ακυρότητα σχετικών επενδυτικών συναλλαγών, απαγόρευση της επένδυσης, κα).
- Και τέλος, αναφέρονται οι διοικητικές κυρώσεις που επιβάλλονται σε βάρος ξένου επενδυτή, σε περιπτώσεις παραβίασης των υποχρεώσεών του.
Υπάρχουν, λοιπόν, διάφορα επίπεδα ελέγχων, και κλιμάκωση των κυρώσεων, που αναμένεται να λειτουργήσουν προληπτικά και κατασταλτικά, εφόσον αυτό απαιτηθεί.
Πρόκειται για ένα τεχνικό νομοσχέδιο, με εστιασμένη στόχευση σε κατηγορίες ξένων επενδύσεων, που, λόγω αντικειμένου ή ιδιαίτερης σημασίας, χρήζουν αυξημένης μέριμνας.
Δύσκολα θα διαφωνήσει κανείς στην αναγκαιότητα του νέου ρυθμιστικού πλαισίου, που καθιερώνεται για πρώτη φορά στην εθνική έννομη τάξη, όχι μόνο για λόγους εναρμόνισης στο ευρωπαϊκό περιβάλλον, αλλά πρωτίστως διότι το επιβάλλουν οι σύγχρονες συνθήκες.
Εξίσου δύσκολα θα υποστηρίξει κάποιος ότι υπάρχει τρόπος που να διασφαλίζει πλήρως την προστασία των νευραλγικών τομέων της κάθε χώρας, από τους αναφερόμενους κινδύνους, ενόψει της ποικιλομορφίας που μπορεί να εμφανίζουν τα επενδυτικά σχήματα και οχήματα και των πολλών παρένθετων φυσικών ή νομικών προσώπων που μπορεί να μεσολαβούν και να καθιστούν δυσχερή την ιχνηλάτηση της ροής του χρήματος και των πραγματικών ιδιοκτητών.
Αναμφίβολα, όμως, δημιουργείται πλέον ένα ευρωπαϊκό πλέγμα προστασίας, που μπορεί να εντοπίσει και να αποτρέψει παρόμοιες απειλές.
Ακούστηκαν κάποιες προτάσεις και παρατηρήσεις, δεν πρέπει όμως να μας διαφεύγει ότι η τυχόν διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής ή η υιοθέτηση αυστηρότερων ασφαλιστικών δικλείδων, ενέχουν των κίνδυνο να δημιουργήσουν αφόρητη γραφειοκρατία και επενδυτική βραδύτητα σε τομείς αυξημένου ενδιαφέροντος.
Ας μην παραβλέπουμε ότι σε μία περίοδο, στην οποία η Ελλάδα έχει ξαναμπεί -μετά από παρατεταμένη αφάνεια- στον επενδυτικό χάρτη των αναπτυγμένων αγορών, με αναβαθμισμένο το προφίλ και την αξιοπιστία της, δεν θα ήταν καθόλου φρόνιμο να καθιερώσουμε υπέρμετρους παρεμβατισμούς ή προστατευτισμούς που θα ανέκοπταν την αναπτυξιακή δυναμική της οικονομίας μας.
Μία δυναμική, που δε μπορεί να αρνηθεί και ο αυστηρότερος κριτής, βλέποντας τις συνεχείς διεθνείς αναβαθμίσεις του αξιόχρεου και των προοπτικών, αλλά και τη σαφή βελτίωση δομικών στοιχείων της οικονομίας.
Ανάμεσα στα οποία, τη μείωση του εξωτερικού χρέους, τη διαμόρφωση ενός βιώσιμου προφίλ εξυπηρέτησής του, την πρόβλεψη για διατηρήσιμο υψηλό ρυθμό ανάπτυξης (ακόμα και σε αρνητικές συνθήκες), την κατακόρυφη μείωση της ανεργίας με τη δημιουργία νέων θέσεων (προλαβαίνω, προτού κάποιος αντιλέξει) και τη θεαματική αύξηση των ημεδαπών και ξένων άμεσων επενδύσεων.
Ξένες επενδύσεις, οι οποίες από 4,15 δισ. δολάρια, κατά μέσο όρο στην τριετία 2017-2019, έφτασαν στα 6,7 δισ. δολάρια την τριετία 2021-2023, σημειώνοντας αύξηση 62%.
Κάπως έτσι φτάσαμε στο ιστορικό υψηλό των 8,4 δισ. το 2022, για να υποχωρήσουμε πέρυσι, στα 5,4 δισ. δολάρια, που παραμένει πάντως ένα υψηλό μέγεθος, το οποίο αναμφίβολα καλούμαστε συνεχώς να βελτιώνουμε.
Η κριτική της αντιπολίτευσης για τα παραπάνω είναι λίγο πολύ γνωστή και προβλέψιμη νομίζω και στη σημερινή συζήτηση:
- Ότι η αύξηση των επενδύσεων δεν έχει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που θα θέλαμε.
- Ότι οι ξένες επενδύσεις περιορίζονται σε συγκεκριμένους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας, στο realestate και στον τουρισμό, και δεν προσδίδουν ανταγωνιστικότητα στην ελληνική οικονομία.
- Ότι χρειαζόμαστε αλλαγή παραγωγικού μοντέλου.
Και μπορεί, πράγματι, να χρειαζόμαστε ευρύτερη και ισχυρότερη παραγωγική βάση, όμως δε μπορεί στην άσκηση αυτή κάποιος να παραβλέπει ότι η χώρα μας,
τα προηγούμενα χρόνια:
- έχασε το 25% του ΑΕΠ της, περίπου 750 δις,
- βρισκόταν εκτός επενδυτικού χάρτη, ήταν προορισμός υψηλού ρίσκου και αφιλόξενος σε επενδύσεις,
- είχε υποστεί τεράστια αφαίμαξη σε ανθρώπινο δυναμικό,
- δεν διέθετε ένα λειτουργούν, για να μην πω υγιές, τραπεζικό σύστημα
ενώ, σήμερα:
- καταρρίπτει το ένα μετά το άλλο τα ρεκόρ στον τουρισμό,
- έχει ξαναβάλει σε λειτουργία τομείς παρατημένους για χρόνια, όπως τα ελληνικά ναυπηγεία,
- επιτυγχάνει ιστορικά υψηλά στις εξαγωγές,
- προσελκύει σημαντικές επενδύσεις και στις νέες τεχνολογίες,
- έχει τη δυνατότητα, χάρη στη βελτίωση των δημοσιονομικών της, να υλοποιεί ένα ευρύτατο πρόγραμμα για την αναβάθμιση των δημοσίων υποδομών και να δίνει κίνητρα για νέες επενδύσεις,
- διαθέτει πολιτική και οικονομική σταθερότητα και ισχυρή αξιοπιστία.
Κι όλα αυτά δεν έγιναν μονομιάς ούτε στον αυτόματο πιλότο. Απαιτήθηκαν μεταρρυθμίσεις και δύσκολες αποφάσεις, στις οποίες η αντιπολίτευση δεν έβαλε πλάτη. Επιδόθηκε σε ανέξοδη κριτική, παροχολογία και άφθονο λαϊκισμό. Δεν είναι, όμως, αυτά τα συστατικά για τη βελτίωση της παραγωγικότητας. Γι’ αυτό, δεν είναι πειστική η κριτική που μας ασκεί, γιατί χάνει το δάσος.
Έναν ακόμα αψευδή μάρτυρα της καλής πορείας και του επενδυτικού ενδιαφέροντος για την πατρίδα μας, αποτελεί και η συμφωνία όλων των κομμάτων για τη ανάγκη καθιέρωσης ενός πλαισίου ελέγχου των ξένων επενδύσεων, όπως το συζητούμενο, και για τον λόγο αυτό, καθώς και για την αρτιότητα και την πληρότητά του, σας καλώ να το υπερψηφίσουμε.
Βίντεο ομιλίας:
https://youtu.be/YAcn1EZrLyI [1]